Tekening uit '51
Toelichting bij de tekeningen gemaakt voor de feestavond voor oud-werkers op 6 januari 1951 bij de opening van het nieuwe gebouw van De Werkplaats
Opening van ‘het nieuwe gebouw’
Op 6 januari 1951 werd het 45-jarig jubileum van De Werkplaats gevierd. Tegelijkertijd werd ‘het nieuwe gebouw’ (een combinatie van het voormalige U-gebouw en het huidige kleutergebouw) officieel geopend. Er werd daarom een groot feest georganiseerd met verschillende activiteiten: een tentoonstelling, de dansuitvoering Assepoester, de officiële opening met veel ‘hotemetoten’ en speeches van o.a. Kees Boeke en Wim Schermerhorn (de toenmalige voorzitter van het bestuur en na de Tweede Wereldoorlog de eerste minister-president van Nederland), een feestavond voor oud-werkers en als apotheose ‘Die Schöpfung’ van Haydn met Kees Boeke als dirigent. De feestavond van oud-werkers werd opgeluisterd door een verhaal van oud-werker en student Hermann von der Dunk over de geschiedenis van De Werkplaats.
De tekeningen en glasdia’s
Voor de festiviteiten in het kader van de opening van ‘het nieuwe gebouw’ en het 45-jarig jubileum was een commissie gevormd die bestond uit o.a. de medewerkers Hein Herbers en Hermann Bongers en Edo van Egten (voorzitter oudercommissie). Deze commissie heeft Hermann von der Dunk gevraagd om mee te doen en een revue voor oud-werkers te maken. Het is niet duidelijk wie het idee heeft gehad om dit te doen aan de hand van tekeningen over de geschiedenis van De Werkplaats. In ieder geval heeft Hermann von der Dunk twee werkers die goed konden tekenen (Willy Haring en Wijnand Nieuwekamp) gevraagd om mee te doen en in de beperkte tijd die er was het verhaal te maken. Von der Dunk heeft de tekst onder alle tekeningen geschreven en op de feestavond het verhaal over de geschiedenis van De Werkplaats aan de hand van de tekeningen verteld. Voor de vertoning zijn de tekeningen in zwart-wit op glasdia’s gezet, omdat ze te groot waren voor de epidiascoop. De tekeningen zijn allemaal vertoond, hoewel ze niet allemaal op de aanwezige glasdia’s staan.
Het programma voor de opening van het nieuwe gebouw per dag
- Donderdag 4 januari: tentoonstelling
- Zaterdag 6 januari:
16.00 uur: officiële opening met speeches van Kees Boeke en Schermerhorn (voorzitter van het bestuur)
18.00 uur: feestavond voor oud-werkers met de revue over de geschiedenis van De Werkplaats
- Zondag 7 januari:
Middag: de dansuitvoering Assepoester o.l.v. Lisa Herbers. Tussen de verschillende stukken werden de toelichtende teksten gedeclameerd door Willy Spoor en Hermann von der Dunk.
Avond: de uitvoering van ‘Die Schöpfung’ met Kees als dirigent.
Artikel in Werkplaatskrant
In de Werkplaatskrant van april 2016 is een artikel opgenomen over deze feestavond, de tekeningen en het gesprek met Hermann von der Dunk daarover.
Het Jaar Nul:
Zó begon het! Onze voorvaderen, de Batavieren kenden nog geen beschaafde omgangsvormen. Als je een beer tegenkwam, sloeg je hem met een knots op het hoofd, en afgrijselijk gilden de uilen in de bomen!
Tekenaar: Wijnand Nieuwekamp
Duizend jaar later!
Edele ridders bestreden asociale monsters en hun verloofde keek stralende toe. Of niet!
Tekenaar: Wijnand Nieuwekamp
De mensheid gaat een nieuw tijdperk in. Stevenson rijdt in zijn eerste stoomtrein!
Tekenaar: Hermann von der Dunk (of Wijnand Nieuwekamp?)
Kees Boeke geboren!
Tekenaar: Hermann von der Dunk
“Het Engelse straatje” Of hoe een meneer uit Alkmaar met een Juffrouw uit Engeland trouwde.
Tekenaar: Hermann von der Dunk
1911
Kees trekt naar Syrië om de Arabieren te bekeren.
Tekenaar: Hermann von der Dunk
1914
Kees en Betty gaan naar Europa terug. Het gezin is met één persoon uitgebreid.
Tekenaar: Hermann von der Dunk
De jaren 1920 – 1926
’s winters, ’s zomers, in herfst of lente. In huis of op straat… strijd voor betere wereld.
Hein kun je weer je jojo niet met rust laten.
Tekenaar: Hermann von der Dunk
Kees Boeke staat op het spreekgestoelte en rechts daarvan (klein en in zwart gekleed) staat Betty Boeke.
De man rechts met de jojo is Hein Herbers en links van hem medewerker Stella Giesberts.
6 Jan. ’26
Kindergemeenschap Bilthoven opgericht. Aan het handje van Oom Kees!
Tekenaar: Willy Haring
1928
Frans Röntgen, zoon van de componist,
ontwerpt de W.P. Allegro Fantastico!
Tekenaar: Hermann von der Dunk
11 mei 1928
De eerste Bij uit het ei!
Tekenaar: Willy Haring
Nummer niet aanwezig, maar mogelijk hoort de ongenummerde tekening hier, maar het is niet duidelijk waar deze tekening over gaat.
Tekenaar: Willy Haring of Wijnand Nieuwekamp
Juni 1929
De W.P. gebouwd. De schuur verhuist.
Tekenaar: Willy Haring
De verhuizing van de van der Helstlaan naar de Hobbemalaan
Bosbessentocht! Eet smakelijk!
Tekenaar: Willy Haring
De bosbessentocht was een jaarlijks ritueel. De hele school ging begin juli naar de Stompert bij Soesterberg om bosbessen te plukken. Volgens von der Dunk nam dit ritueel in zijn jaren op De Werkplaats een veel belangrijker plaats in dan ‘Prins Iwan’. Dat heeft hij maar een enkele keer meegemaakt.
Als ‘Prins Iwan’ kwam was er een verrassing waar de hele school naar op zoek ging, zoals een boom in het bos waar allemaal koekjes en snoepjes aan hingen. Nouchka van Brakel heeft dit als thema genomen voor haar korte documentaire ‘De koekjesboom’, ook op deze site te zien.
12 juli 1929
1e Stichtingsdag. De oorkonde de hanebalken. Kees, hou je vast!
Tekenaar: Willy Haring of Wijnand Nieuwekamp
Gymnastiek Methode Müller.
“Das Müllern ist des Müllers Lust.”
Tekenaar: Hermann von der Dunk
Gymnastiek methode Müller: dit gebeurde altijd buiten, zelfs als er sneeuw lag. In de eerste jaren was een deel van de kinderen naakt. Eind 30-er jaren gebeurde dat al niet meer.
Kees Boeke rechts op de tekening.
Zonder onderschrift
Tekenaar: Willy Haring
Werken in de tuin in Groenekan
Wekelijkse Tragedie:
Wie heeft de sleutel van de keukendeur?
Tekenaar: Hermann von der Dunk
De Bespreking onder leiding van Joop Westerweel (2e van rechts) en Kees Boeke (geheel rechts). Een dergelijk beeld is ook te zien op de film van 1939 van Hermann Bongers.
De tekening is ironisch bedoeld: op ‘De bespreking’ aan het begin van de week werden vaak ook onbenullige dingen besproken.
Tussen Bilthoven en Groenekan.
Appels, wortels, tomaten
Plam! Plam! Plam!
Tekenaar: Willy Haring of Wijnand Nieuwekamp
Naar de tuinen in Groenekan
NEDERLAND - DEUTSCHLAND
Tekenaar: Hermann von der Dunk
Hein Herbers wordt door de nazi’s Duitsland uit gezet.
1934.
Fontijn uit Bussum, Kees uit Bilthoven, Bolt uit Amersfoort richten de IVO op. Hip, Hip. Hip, Ho! Voor de IVO!
Het Klassikale Onderwijs bijt in ’t (paedagogische) zand.
Tekenaar: Hermann von der Dunk
De oprichting van de IVO-vereniging in 1934
In het midden Kees Boeke, rechts Bolt uit Amersfoort en links Fontijn uit Bussum.
De Werkplaats kende vanaf die tijd een IVO-1 diploma. Dit stond volgens von der Dunk gelijk aan een 3-jarige HBS. De bedoeling was dat er ook een IVO-2 diploma zou komen dat gelijk zou staan aan een 5-jarige HBS, maar dat is er nooit Van gekomen. Het is ook niet duidelijk vanaf wanneer De Werkplaats geen IVO-diploma’s meer heeft uitgereikt. Waarschijnlijk toen voor het eerst De Werkplaats een officieel eindexamen had in 1951. In 1946 was de Stichting Werkplaats Kindergemeenschap opgericht en werd officieel overheidssteun aangevraagd; dat betekende de voorbereiding op en uiteindelijk het afnemen van het officiële examen.
De plaats van het gymnasium in dit verband is niet duidelijk. Er werden (ook nog in de oorlog) lessen in Latijn en Grieks gegeven door gediplomeerdica door Stien Timmer, zodat de werkers - zoals von der Dunk - die hun officiële diploma wilden halen daarmee in de 5e klas van het gymnasium konden instromen, eerst op het Baarns Lyceum en na de oorlog op Het Nieuwe Lyceum.
Mei 1937. Eerste Ronde bijeengeroepen.
Hela! Niet door de ramen kijken. Nou! Nou!
Tekenaar: Willy Haring of Wijnand Nieuwekamp
‘De Ronde’ was een eigen Werkplaats ‘gerechtshofje’ waar een werker bij een ernstig vergrijp voor moest verschijnen. De bedoeling was dat van elke kleurgroep een vertegenwoordiger aanwezig was; ook van de jongste groepen, om er alvast mee kennis te maken.
Het resultaat was meestal dat een werker ernstig werd toegesproken en dat hij iets moest doen ten dienste van de gemeenschap.
Het spel der spelen: Korfbal onder leiding van Joop
Tekenaar: Willy Haring of Wijnand Nieuwekamp?
Korfbal was een sport die bij De Werkplaats paste: het was geen ruwe sport zoals voetbal en jongens en meisjes konden op gelijke manier meedoen.
Joop: medewerker Joop Westerweel
Angstig moment uit het Kamp in België in 1938.
Het spook van ’t Javabos! (nu: Edo van Egten)
Tekenaar: Hermann von der Dunk
Het schoolkamp in België in 1938. Het spook was Edo van Egten.
Ziet! De volle maan gaat op.
Zijn privénaam = August Kropp
Tekenaar: Willy Haring of Wijnand Nieuwekamp?
Medewerker August Kropp was vanwege zijn kale hoofd gevraagd om mee te spelen. Hij kon zo ‘de volle maan’ uitbeelden.
August Kropp was in de 30-er jaren uit Duitsland naar Nederland gekomen. Hij was timmerman en kon in Duitsland geen werk krijgen. In de oorlog moest hij als Rijksduitser in dienst. Dat heeft hij gedaan. Hij heeft als soldaat bij de ‘Wehrmacht’ gediend, maar is later gedeserteerd en in Zweden terecht gekomen. Hij heeft zich daar na de oorlog gevestigd. Hij had heel graag terug naar Nederland en naar De Werkplaats gekomen, maar Willy Westerweel was fel gekant tegen zijn terugkeer, omdat hij Duits soldaat was geweest. Zij was als verzetsvrouw in de oorlog die in Ravensbrück had gezeten en als weduwe van de door de Duitsers vanwege zijn verzetswerk geëxecuteerde Joop Westerweel op dit punt een ‘hardliner’.
Hein Herbers en Heinrich von der Dunk wilden hem wel weer laten terug komen op De Werkplaats. Zij zagen in dat August aanvankelijk niet anders had gekund dan in dienst gaan en hij is uiteindelijk gedeserteerd.
Wim Voerman, de man die uit de verroeste rommel een Zuurkast bouwen kon.
Tekenaar: Hermann von der Dunk
Wim Voerman, medewerker natuur- en scheikunde
In het boek ‘Terugblik bij strijklicht’ van Hermann von der Dunk - dat voor een groot deel over zijn jaren op De Werkplaats gaat - is een stukje over deze medewerker geschreven.
Juli 1939
Tekenloods wordt gebouwd.
Tekenaar: Willy Haring of Wijnand Nieuwekamp
De inzet rechts (Heinrich von der Dunk) is getekend door Hermann von der Dunk.
De tekenloods werd gebouwd op het zandterrein voor het oude gebouw (aan de kant van de Hobbemalaan). Dat terrein werd wel ‘De rietmat’ genoemd, vanwege de rietmatten die het van de weg afschermden. Op dat terrein werd de siësta gehouden en vonden de activiteiten zoals de Stichtingsdag plaats.
Heinrich von der Dunk heeft in deze loods - los van het hoofdgebouw – jarenlang in alle rust met veel plezier zijn lessen gegeven. In 1951 kreeg hij een mooi nieuw lokaal, op de 1e verdieping in het nieuwe gebouw.
De A.W.K.B.O.V. repeteert.
Algemene Werkplaats Kindergemeenschap
Bilthovense Orkest Vereniging.
Tekenaar: Hermann von der Dunk
Op de tekening Kees Boeke rechts en Maria Monchy links. Zij heeft jarenlang de pianolessen gegeven en bij uitvoering begeleid.
De afkorting is een grap van von der Dunk; die werd niet echt gebruikt.
Dienstploeg onder leiding.
Goed gebruld Leeuw
Goed geveegd Medewerker
Tekenaar: Willy Haring of Wijnand Nieuwekamp
Het is een ironisch bedoelde afbeelding. Uiteindelijk eindigt de veegopdracht er mee dat de medewerker zelf staat te vegen. Von der Dunk heeft hiervoor een citaat uit de net op De Werkplaats opgevoerde Midzomernachtsdroom van Shakespeare gebruikt: “Goed gebruld leeuw”.
Jan. 1934. De W.P. gevorderd. Redt wat te redden valt!
Tekenaar: Willy Haring
Voordat de Duisters de school in gebruik nemen wordt zoveel mogelijk meubilair er uit gehaald.
Zelfs de klassieke goden en hun volk: Stien Timmer worden van hun eerwaarde Olympus getrapt.
Tekenaar: Hermann von der Dunk
In het gebouw aan de Frans Halslaan werden de klassieke talen gegeven in een klein kamertje dat met een ladder en via de oude bovenkamer te bereiken was.
In de school stond de buste van Zeus op het podium.
Dit alles wordt door de nazi’s weggetrapt.
Niet iedereen kan tegen bloembollen!
Tekenaar: Hermann von der Dunk
Hermann von der Dunk vond bloembollen wel lekker smaken, maar kon er niet goed tegen.
6 Januari 1951.
Opening van het nieuwe gebouw!
Tekenaar: Hermann von der Dunk
De ‘hotemetoten’ bij de officiële opening van het nieuwe gebouw
En zó de toekomst tegemoet!
Tekenaar: Hermann von der Dunk
Kees Boeke kreeg bij een gelegenheid in de 2e helft van de 40-er jaren van de school een brommer/scooter om zich zo gemakkelijk tussen de twee gebouwen te verplaatsen.