Tiendensprong
Kees Boeke schreef het boek voor het onderwijs 'Wij in het heelal - een heelal in ons', waarin hij in veertig stappen van sterrenstelsels naar een sodiumatoom reist. Boeke begint bij een meisje in een stoel.
Het boek is oorspronkelijk in 1957 gepubliceerd onder de titel ‘Cosmic View, the Universe in 40 jumps’. De film ‘Powers of Ten’ van het beroemde Amerikaanse architectenechtpaar Eames is daar op gebaseerd. Deze film heeft grote invloed gehad op wetenschappers, architecten en kunstenaars, wereldwijd. Robbert Dijkgraaf, topnatuurkundige, voormalige voorzitter van de Koninklijke Academie van Wetenschappen en nu leider van het vermaarde onderzoeksinstituut in Princeton, heeft in 2005 de film vertoond in de VPRO-serie Zomergasten en daarbij verwezen naar het idee van Kees Boeke. Op het eind van de film staat vermeld: “Met dank aan Kees Boeke”. Robbert Dijkgraaf heeft het idee van ‘De Tiendensprong’ (de andere benaming voor het idee van Kees Boeke) in zijn nawoord in het boek een ‘meme’ genoemd: iets (bijvoorbeeld een melodie) wat iedereen wel in zijn hoofd heeft, maar niet meer weet waar het vandaan komt.
In het Volkskrantmagazine van 6 mei jl. heeft Robbert Dijkgraaf in de rubriek ‘Onze gids deze week’ als één van zijn 17 favorieten op het gebied van kunst, cultuur en wetenschap de film van het echtpaar Eames bij de categorie documentaire als nummer 1 vermeld. Zijn collega-hoogleraar Vincent Icke noemt de film ‘De Nachtwacht van de natuurkunde’. Jaarlijks wordt wereldwijd op 10/10 de ‘Powers of Ten’-dag gevierd. Het is ook de dag van de duurzaamheid geworden. Het idee en dus het boek van Kees Boeke is ruim 50 jaar na verschijnen nog steeds actueel. Zo is het principe van in- en uitzoomen de basis van Google Earth.
Een paar jaar later heeft Nouchka van Brakel door ‘De Tiendensprong’ geïnspireerd een korte film gemaakt, als opmaat voor een grotere film. Dit laatste is er helaas niet van gekomen. In deze filmische impressie wil Nouchka van Brakel een eigentijds beeld geven van de betekenis van het 'geniale idee' van Kees Boeke en hoe dat is uitgewerkt in het boek 'Wij in het heelal, een heelal in ons'. (2015)
‘Wij in het heelal, een heelal in ons’ is het vervolg op een leermiddel dat Kees Boeke heeft bedacht en ontworpen en in de Werkplaats Kindergemeenschap heeft gebruikt. Het boek is bedoeld om het gevoel voor schaal en verhoudingen te ontwikkelen en het laat je het grote mysterieuze heelal ontdekken en de plaats van de mens daarbinnen. Kees Boeke wilde door een kosmische blik de wereldwijde saamhorigheid bevorderen. Dit boek, dat in sommige opzichten als de afronding en synthese van het levenswerk van Kees Boeke gezien kan worden, kan daar nog steeds een rol in spelen. Vandaar dat het in de entreehal van de school een prominente plaats inneemt, als onderdeel van het kunstwerk dat in 2006 bij de nieuwbouw van het voortgezet onderwijs door de ouderraad geschonken is.
‘De Tiendensprong’ kan bij veel vakken nog steeds een inspiratie zijn en onderdeel uitmaken van de lesstof. Ons onderwijsmateriaal is soms heel dichtbij huis beschikbaar.
Oud-werker Marlin Burkunk heeft van dit kinderboekje een video-animatie gemaakt.
Ook is er op basis van dit boek de Powers of Ten in 1977 gemaakt voor IBM gemaakt door het ontwerpers echtpaar Charles en Ray Eames (Ray is in dit geval een rare verbastering van de voornaam van Bernice Alexandra Kaiser).
Deze film begint met een meisje en een jongen die aan het picknicken zijn aan het meer van Michigan.
Oud werker Dieter van Werkum heeft via Google Earth het volgende gemaakt.
'Vlieg met Google Earth door de originele platen van Kees Boeke's Tiendensprongen.'
Indien Google Earth op uw PC geïnstalleerd is, start clicken via deze link.
Tip: Ontvink in Google Earth links onderaan alle andere informatielagen.
Download Google Earth earth.google.com
De Powers of Ten in het Geofort
Het Geofort in Herwijnen is een forteiland waar alles in het teken staat van kaarten en navigatie, van oude maar ook moderne geo-technieken. Eén van de ruimtes gaat over de Powers of Ten: in een projectie wordt vanaf het fort uitgezoomd naar het verste plekje in het heelal en daarna weer terug en vervolgens het lichaam in tot het kleinste deel van het lichaam.
De Powers of Ten is een film van het beroemde architectenechtpaar Eames gebaseerd op het idee van Kees Boeke, dat hij heeft uitgewerkt in het boek ‘Wij in het heelal, een heelal in ons’ (in de VS en Canada uitgebracht onder de titel ‘Cosmic View, the Universe in 40 jumps’). Dit boek is het vervolg op een leermiddel dat Kees Boeke heeft bedacht en ontworpen en in de Werkplaats Kindergemeenschap heeft gebruikt. Het boek is bedoeld om het gevoel voor schaal en verhoudingen te ontwikkelen en het laat je het grote mysterieuze heelal ontdekken en de plaats van de mens daarbinnen. Kees Boeke wilde door een kosmische blik de wereldwijde saamhorigheid bevorderen.
Hieronder het bord bij de ingang van de ‘Powers of Ten’ ruimte in het fort
